Dört yılda bir yaşadığımız 29 Şubat yaklaşırken hepimizin gözü perpetual takvimlerde. Almanların saatçiliğe armağanı A. Lange & Söhne, 29 Şubat’ı yepyeni bir yaklaşımla kutluyor.
Bilindiği üzere her dört yılda bir takvime bir gün ekleniyor. Alman saat markası A. Lange & Söhne de 2001 yılından beri saatseverlerle buluşturduğu sekiz modelinde bu özelliğe yer verdi. Ancak bu sefer çok daha fazlası var... Saksonyalı üretici, perpetual takvim mekanizmasına yepyeni bir yorum getirdi.
2020, yeni bir on yılın başlangıcı. Bununla birlikte gerçek saat meraklıları, 2020’yi perpetual takvimle annual takvimin arasındaki farkı ortaya koyan artık yıl olarak görüyor. Bu beklenti yılbaşı gecesi, artık yıl göstergesi 3’ten 4’e geçtiğinde başlıyor. O andan itibaren perpetual takvimin neye muktedir olduğunu göstermesi ise 59 gün sürüyor. Artık yılı gösterme özelliği kulağa basit gelebilir. Ancak bilinmeli ki oldukça zor bir komplikasyon. Dört yıllık döngünün tamamında 48 ayın farklı sürelerini haritalayan mekanik bir programın geliştirilmesi gerekiyor.
Klasik Yol
Klasik yöntemde bu görev, üç artı bir olmak üzere dört yıllık döngüde, 48 ayın farklı sürelerine karşılık gelen 48 çentik ve basamaklı bir program çarkı tarafından yürütülüyor. Çark her dört yılda bir dönerken, çentikler ve basamaklar bir kolla örnekleniyor. Kural şudur; çentik derinleştikçe, mekanizma bir sonraki ayın ilk gününe o kadar erken geçer. En derin dört çentik, dört Şubat ayına karşılık gelir. Daha yakından bakıldığında bu çentiklerden birinin daha sığ olduğu görülür. Sığ olan, artık yılın Şubat ayını ek bir takvim günüyle işaretler. Böylece mekanizma, tüm yüzyıl boyunca ayların farklı uzunluklarını tanır. Düzeltme yalnızca miladi takvimine göre artık yıllar olmayacak olan 2100, 2200 ve 2300 yıllarında gerekli hale gelir.
Yukarıda bahsettiğimiz, A. Lange & Söhne’ün perpetual takvim ve diğer komplikasyonlara sahip sekiz sofistike modelinden yedisi, tam da bu geleneksel yolla çalışıyor. Ancak Lange 1 Tourbillon Perpetual Calendar yepyeni bir yaklaşıma sahip.
Yenilikçi Yol
Perpetual takvimde yeniliklere imza atmak oldukça zor. En eski komplikasyonlardan biri olan bu özellik, İngiliz horolojist Thomas Mudge’ın ilk perpetual takvimli saati geliştirdiği 1700’lerin ortasına kadar gidiyor. Lange’nin perpetual takvim ve ay fazı özellikli ilk cep saatleri ise, 19.yy’ın sonlarında karşımıza çıkıyor. O tarihten bu güne bulunabilecek her şey bulunmuş gibi... Yılmayan A. Lange & Söhne mühendisleri, perpetual takvim tasarımına yeni bir yöntem kazandırdılar. 2012 yılında tanıtılan Lange 1 Tourbillon Perpetual Calendar’ın geliştirilmesi süreciyle, üst üste binmeyen gösterimlerin asimetrik düzenlemesini etkilemeden çok sayıda takvim göstergesini Lange 1'in kadran mimarisine uyumlu bir şekilde entegre etmek gibi, neredeyse imkânsız bir görevle karşı karşıya kaldılar.
Yenilikçi yöntemde anahtar, tamamen yeni bir ay fazı gösterimi oluşturan patentli çember ay diski. Bu disk, ayın çentikli program çarkıyla ilerletildiği geleneksel mekanizmanın yerini alıyor. Pek tabii yenilikçi yöntemin de kendine göre farklı zorlukları mevcut. Yeni aya geçerken büyük halkayı anında 30 derece döndürmenin bir yolunu bulmak mesela...
Ay diski kendi iç dişlisi tarafından çalıştırılıyor ve yılda bir kez ekseni etrafında dönüyor. Dişli çemberinin içi dalgalı/girintili bir kontura sahip. Yaylı örnekleme kolu bu kontur boyunca kayıyor ve ilgili girintinin derinliğine karşılık gelen oranda saptırılıyor. Ne kadar fazla saptırılırsa, ay o kadar kısa algılanıyor. Şubat ayında, örnekleme kolunun bir uzatıcısı, artık yıl diskinin altındaki bir mil ile temas ediyor. Bu düzenek, mekanizmaya içinde bulunulan Şubat ayında 28 günlük mü yoksa 29 günlük mü olduğunun bilgisini veriyor.
