Horoloji dünyasının göz alıcı komplikasyonu Tourbillon her açıdan ele alıyoruz.
Tourbillon, Fransızcada kasırga anlamına gelen bu kelime, ilk olarak ünlü saat ustası Abraham Louis Breguet tarafından saat dünyasına kazandırıldı. 1700’lü yılların sonunda geliştirilen ve patenti alınan sistem, ilk olarak cep saatleri için tasarlanmıştı. Zaten o yıllarda kol saati diye bir kavram henüz bilinmiyordu. Cep saatlerinin düzenleyici organı yani balans yayı, saatin cepteki doğal pozisyonu gereği sürekli olarak yerçekimine aynı açıdan maruz kalıyordu. Bu durum, saatlerin hassasiyet değerlerinde olumsuzluklara yol açıyordu. Breguet’in geliştirdiği çözümde ise balans yayı, ileri geri salınımlarını yaparken kendi etrafında da dönerek yerçekimine farklı açılardan maruz kalıyordu. Yani balansın sürekli kendi etrafında dönmesi, çalışma frekansındaki farklılıkların artı ve eksi yönde dengelenmesini sağlıyordu. Bu da saatin çok daha hassas bir şekilde zaman tutabilmesine olanak sağlıyordu.
Yıllar geçti, saatler bileklere taşındı. Kurmalı ya da otomatik fark etmeksizin bileğe takılan saatler ceplerdeki hareketsizlikten kurtulmuş, kolun ve bileğin doğal hareketleriyle oldukça aktif bir yaşam tarzına geçmişlerdi. Sonuç olarak, Breguet ‘in balansı kendi etrafında ve üstelik tek bir düzlemde hareket ettirebilmek için verdiği uğraşın kat kat fazlası, bilek tarafından doğal bir şekilde mekanizmaya uygulanmış oluyordu. Yani Tourbillon, artık pratikteki işlevini kaybetmişti. Peki, saat sektörünün bu duruma cevabı ne oldu dersiniz? Daha büyük özenle ve gösterişle hazırlanmış Tourbillon mekanizmalar elbette...
Günümüz horoloji dünyasında birden çok Tourbillon çeşidi, mekanizmaların kalbinde atmaya devam ediyor. Piyasada en çok karşılaşılan iki çeşit Tourbillon “Flying” ve “Carousel” olarak tanımlanıyorlar. Geleneksel Tourbillon mekanizmada balans yayı ve eşapman bir kafese bağlı şekilde dönüşlerini tamamlıyorlar. Dönüş sisteminin merkezinde ise, eşapman çatalı yer alıyor. Carousel’de ise dönüş sisteminin merkezinde balans yayı yer alıyor ve eşapman ileri-geri hareketini balansın etrafında tam tur atarken tamamlıyor. Kafanız karışmasın, 2013’te tanıtılan Blancpain Tourbillon Carousel modeli hem standart tip hem de Carousel Tourbillon sistemlerine ev sahipliği yapıyordu. Carousel herhangi bir plakaya ya da destek noktasına bağlı olmadan çalışabildiği için, Flying Tourbillon adıyla da anılıyor.
Video by IBG Worldwide
1977 yılında Anthony Randall tarafından patenti alınan çift akslı Tourbillon, yüksek komplikasyon oyununu bir adım öteye taşıyor. Bu sistemin özelliği ise Tourbillon balansın iki farklı düzlemde aynı anda dönüyor olması.
Bu özellikle de bazı saat üreticilerine yetmemiş olacak ki, 3 eksenli Tourbillonlara da rastlamak mümkün. Tabii tam bu noktada, Jaeger-LeCoultre’nin gyrotourbillon modelinden bahsetmemek imkânsız. Çok eksenli Tourbillonların en rafine versiyonlarından biri olarak anılan JLC modellerini seyretmek büyük bir zevk.
Zenith’in Christophe Colomb modelinde yer verdiği, hacıyatmaz mantığıyla tasarlanmış ve yer çekimine sürekli olarak dik pozisyonda konumlanabilen Tourbillon kafesinin bulunduğu özel mekanizma ise olayı bambaşka bir açıdan ele alıyor. Çünkü burada amaç balansı sürekli döndürmek değil, sürekli aynı pozisyonda tutabilmek. Tourbillon’un yaratılış amacına adeta bir başkaldırı, üstelik sistemi kendi silahıyla vurarak.
Tourbillon balans sistemlerinin her zaman balans düzlemlerinde dönmeleri gerekiyor gibi bir kural söz konusu değil. Bahsi geçen duruma en güzel örneklerden biri de Panerai tarafından kullanılıyor. Yüksek saatçilik mensubu Luminor ve Radiomir modellerinde kullanılan bu özel mekanizmalar, çift eksen Tourbillonların geleneksel Tourbillon özelliklerinden arındırılmış versiyonları şeklinde karşımıza çıkıyorlar.
Tourbillon komplikasyonu işe yarar, yaramaz, gereklidir veya değildir kavgası bir yana, bileğinizde bir Tourbillon taşıyorsanız saatin kaç olduğunu öğrenmekten daha çok o ihtişamlı sahneyi izlemek için kolunuza bakacağınız bir gerçek.
